Γράφει ο Παύλος Χ. Παυλίδης, MOst.Med, MSc (Tr&Orth),

Μέλος του Πανελλήνιου Συλλόγου Οστεοπαθητικής

Οσφυαλγία και Ισχιαλγία, δύο όροι που συναντάμε συχνά και χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητα μας, ειδικά όταν ταλαιπωρούμαστε από πόνο στην μέση και τα κάτω άκρα. Συχνά συνδεδεμένοι με τον πόνο, την δυσκαμψία, το μυρμήγκιασμα, την φλεγμονή, το τραύμα και συνολικά: δυσκολία στην κίνηση και κακή ποιότητα ζωής!

Συχνά όμως γίνεται λανθασμένη χρήση των όρων που οδηγεί σε σύγχυση, ειδικά σε περιπτώσεις που γίνεται αναζήτηση της αιτίας που μας ταλαιπωρεί αλλά και της εύρεσης θεραπειών και άλλων τρόπων να βελτιωθούν τα συμπτώματα. Στις περισσότερες περιπτώσεις συναντάμε ασθενείς που λανθασμένα πιστεύουν πως έχουν ισχιαλγία λόγω αυτό-διάγνωσης ή δυσνόησης από τα λεγόμενα κάποιου γνωστού που αντιμετωπίζει παρόμοια συμπτώματα ή ακόμα και από επαγγελματίες υγείας. Αυτή η σύγχυση σε συνδυασμό με τα έντονα συμπτώματα  πόνου που βιώνει ο ασθενής μπορεί να οδηγήσουν σε καταστροφολογία, κινησιοφοβία και σύνδεση του πόνου με το αίσθημα του φόβου· Εξαιρετικά σημαντικοί προγνωστικοί παράγοντες αλλά και παράγοντες που ευνοούν την μετατροπή του πόνου σε χρόνιο.

Καθώς λοιπoν το πρώτο βήμα διαχείρισης του περιστατικού, ανεξαρτήτως συμπτωμάτων και διάγνωσης, είναι η κατανόηση από πλευράς ασθενή. Τι έχω; Γιατί το έχω; και, Πώς θα βελτιωθεί; είναι ερωτήσεις που ερχόμαστε καθημερινά να απαντήσουμε και η πλήρης κατανόηση είναι το πρώτο βήμα προς την αποκατάσταση. Είναι κάτι που πρέπει να επιδιώκουμε, ιδιαίτερα όταν γνωρίζουμε έναν ασθενή για πρώτη φορά, ώστε να υπάρχει και σωστή επικοινωνία μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου.

Αρχικά πρέπει να ξεκαθαρίσουμε πως η οσφυαλγία όπως και η ισχιαλγία δεν είναι παθήσεις αλλά συμπτώματα.  Η λίστα πιθανών αιτιών των συμπτωμάτων είναι μεγάλη και είναι ο ρόλος του επαγγελματία υγείας, όπως του Οστεοπαθητικού,  να αξιολογήσει το περιστατικό και να καταλήξει στη πιο πιθανή διάγνωση  μέσω της λήψης ιστορικού, με την κλινική εξέτασης και σε ορισμένες περιπτώσεις ίσως χρειαστούν λοιπές εξετάσεις.

Στην περίπτωση της Οσφυαλγίας, ο όρος υποδηλώνει άλγος που προέρχεται από διαταραχή οποιασδήποτε δομής της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης (μέση), ή ακόμα και να προέρχεται από άλλες γειτονικές δομές όπως μυς, αρθρώσεις, συνδέσμους, οστά, τένοντες και περιτονίες που μπορεί να αντανακλούν πόνο στην μέση.

Στην περίπτωση της Ισχιαλγίας, ο όρος χρησιμοποιείται για να περιγράψει πόνο που αντανακλάται στα κάτω άκρα λόγω διαταραχής του ισχιακού νεύρου και δεν πρέπει να συγχέεται με το ισχίο (γοφό). Συμπτώματα στην βουβωνική χώρα, στην πρόσθια επιφάνεια του μηρού ή στην άρθρωση του ισχίου, που δεν προέρχονται από το ισχιακό νεύρο, δεν σχετίζονται με την ισχιαλγία, και η χρήση αυτού του όρου είναι ακατάλληλη και λανθασμένη για αυτές τις περιπτώσεις.

Το ισχιακό είναι το πιο μακρύ νεύρο στο ανθρώπινο σώμα και στην περίπτωση της ισχιαλγίας συμπτώματα μπορούν να εντοπιστούν οπουδήποτε κατά μήκος του νεύρου, από την οσφυϊκή μοίρα, τους γλουτούς, τους οπίσθιους μηριαίους έως την γάμπα και τα πόδια. Ο πόνος που προέρχεται από διαταραχή του νεύρου περιγράφεται ως νευροπαθητικός και μπορεί να περιλαμβάνει συμπτώματα όπως μούδιασμα, μυρμήγκιασμα, μυϊκή αδυναμία και αίσθηση καψίματος στην πορεία του νεύρου. Τα αίτια, όπως και στην περίπτωση της οσφυαλγίας, ποικίλουν. Οποιαδήποτε κατάσταση που μπορεί να συμπιέσει ή να διαταράξει το νεύρο (μηχανικά ή χημικά) είναι πιθανή αιτία ισχιαλγίας. Περιπτώσεις συμπίεσης των ριζών του νεύρου (όπως από κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου) που εξέρχονται από την σπονδυλική στήλη και το ιερό οστό και σχηματίζουν το ισχιακό νεύρο περιγράφονται ως ριζίτιδα ή ριζοπάθεια.

Την τελευταία δεκαετία ο όρος ισχιαλγία ή Sciatica έχει χαρακτηριστεί σαν «αρχαϊκός» και ανακριβής καθώς μεταφράζεται κυριολεκτικά σε πόνο στο ισχίο. Επίσης, είναι ένας γενικευμένος και μη περιγραφικός όρος που δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να χρησιμοποιηθεί σαν διάγνωση καθώς διάφορες καταστάσεις μπορεί να οδηγήσουν σε διαταραχή του νεύρου σε πολλαπλές ανατομικές τοποθεσίες με διαφορετική παρουσίαση των συμπτωμάτων.

Σύμφωνα με την βιβλιογραφία, ο όρος, προέρχεται από μια εποχή που η κατανόηση του πόνου που οφείλεται στην σπονδυλική στήλη, της οσφυαλγίας και του πόνου που αντανακλάται στα κάτω άκρα ήταν περιορισμένη και ασαφής.   

Τα δυο συμπτώματα, οσφυαλγία και ισχιαλγία, μπορεί να συνυπάρχουν. Και στις δυο περιπτώσεις κρίνεται απαραίτητη η αξιολόγηση του περιστατικού ώστε να αποκλειστούν σοβαρές καταστάσεις που μπορεί να τα προκαλούν. Η καλή κατανόηση των αιτιών των συμπτωμάτων και εξήγηση τους στον ασθενή αποτελεί το πρώτο και πιο σημαντικό βήμα προς την αποκατάσταση.

Η χρήση αυτής της «ταμπέλας» της ισχιαλγίας πρέπει να αποφεύγεται από τους ασθενείς, ιδιαίτερα όταν είναι αποτέλεσμα αυτό-διάγνωσης, χωρίς να έχει γίνει κατάλληλη εξέταση και διάγνωση από ειδικούς. Δεν πρέπει να οδηγείται ο ασθενής σε λανθασμένα συμπεράσματα, κάτι που ευνοεί την κινησιοφοβία και καταστροφολογία, εμπόδια που πρέπει να ξεπερνιούνται νωρίς, με την βοήθεια των ειδικών, επιδιώκοντας την καλύτερη πρόγνωση και αντιμετώπιση για τους ασθενείς μας.

                                  

Pavlos Pavlidis MOst.Med, MSc (Tr&Orth)

Παραθέτουμε λίστα με κάθε βιβλιογραφική πηγή που χρησιμοποιήθηκε στο κείμενο:

• Beers, M., Porter, R., Jones, T., Kaplan, J. And Berkwits, M. (2006). The Merck manual of diagnosis and therapy. 18TH Whitehouse Station, N.J.: Merck Research Laboratories.
• Bogduk, N. (2009). On the definitions and physiology of back pain, referred pain, and radicular pain. Pain Journal,2009 Dec 15;147(1-3):17-9.
• Fairbank, JC. (2007). Sciatic: An archaic term. British Medical Journal,2007 Jul 21;335(7611):112.
• Foster, N. E., Anema, J. R., Cherkin, D., Chou, R., Cohen, S. P., Gross, D. P., ... & Woolf, A. (2018). Prevention and treatment of low back pain: evidence, challenges, and promising directions. The Lancet, 391(10137), 2368-2383.
• Helianthus Holistic Health Clinic. (2017). Acupuncture Balance Method for treating lower back pain and sciatica. Helianthus Holistic Health Clinic, IMAGE. Available at: http://helianthusclinic.com/wp-content/uploads/2016/12/sciatica.png
• Koes, B. W., van Tulder, M. W., and Peul, W. C. (2007). Diagnosis and treatment of sciatic British Medical Journal, 334(7607), 1313–1317.
• Matsumoto, Y., Matsunobu, T., Harimaya, K., Kawaguchi, K., Hayashida, M., Okada, S., Doi, T. and Iwamoto, Y. (2016). Bone and soft tissue tumors presenting as sciatic notch dumbbell masses: A critical differential diagnosis of sciatica. World Journal of Clinical Oncology, 7(5), p.414.
• Valat, J.P., Genevay, S., Marty, M., Rozenberg, S. and Koes, B. (2010). Sciatica. Best Practice & Research Clinical Rheumatology, Volume 24, Issue 2, April 2010, Pages 241–252.